Son bir haftadır gündemimiz kripto para dolandırıcılığı… 390 bin yatırımcısı olan kripto para borsası Thodex’in kurucusu Faruk Fatih Özer kullanıcıların erişimi engellendikten sonra yurtdışına kaçtı. Olay sonrası kırmızı bültenle arama kararı çıkarıldı ve Mali Cürümleri Araştırma Heyeti tarafından, kripto para platformu Thodex’in bütün hesaplarına bloke konuldu. Vurgunun faturası ise 108 milyon dolar.

Thodex sonrası bu sefer de VeBitcoin gündeme geldi. VeBitcoin’in faaliyetlerini durdurduğunu açıklamasının akabinde gözaltına alınan CEO İlker Baş’ın, müşterilerinin hesaplarını bir ay evvel bloke ettiği ve yurtdışına milyarlarca liralık kripto para aktardığı sav edildi. Thodex ve Vebitcoin soruşturmasında toplam 10 kişi tutuklandı.

Doğal olarak tüm bu olaylar, dikkatleri kripto paraların alım-satımının yapıldığı yerli borsalara çevirmiş durumda. Pekala insanların yerli kripto para borsasına bu kadar ilgileri nasıl oluştu? Herkes kripto para borsası açabilir mi? Hangi kuralların gerçekleşmesi gerekiyor? Sorun nerede?

Kadir Has Üniversitesi Yeni Medya Kısmı Öğretim Vazifelisi İsmail Hakkı Polat, Bitci.com araştırma müdürü Mehmet Çoban ve avukat Mustafa Güneş hurriyet.com.tr’ye anlattı…

TÜRKİYE’DE KAÇ ADET YERLİ KRİPTO PARA BORSASI VAR?

KARŞILIK: Net bir data yok.

UZUN CEVAP: Türkiye’de yerleşik olarak hukukî kişiliğini kurmuş, sahipleri belirli, kurumsal olarak ekranlara çıkıp hem kendini hem de genel piyasayı anlatan şahısların kurduğu çok fazla borsa olduğunu söyleyen İsmail Hakkı Polat, bazıları 30 bazıları de 40 diyor lakin yeniden de net bir halde şu kadar yerli borsa var demenin güç olduğunu söylüyor.

“Sadece internette faaliyet gösteren, bir tane alan ismi alıp kripto paralar ortası alım-satım yapanın sayısı iddia edemeyeceğimiz kadar çok fazla. Kısaca Türkiye’de yüzlerce yerli-yabancı, sanal ya da gerçek kuruluşların olduğunu söyleyebiliriz. Bu durumun tespit edilememesinin nedeni ise sermaye piyasaları lisansı olmamaları”

HERKES KRİPTO PARA BORSASI AÇABİLİR Mİ? HANGİ KURALLARIN GERÇEKLEŞMESİ GEREKİYOR?

KISA CEVAP: Herkes açabilir. Hiç koşul yok.

UZUN KARŞILIK: Avukat Mustafa Güneş, kripto para borsası olarak faaliyet gösterebilmek için şu an mevzuatta hiçbir kısıtlamanın olmadığını, gerçek şahıslar ya da özel hukuk hükmî şahısların bir lisans yahut ruhsat almadan bu faaliyeti yürütebildiklerini söylüyor. Ayrıyeten kripto para alım-satımı ya da kripto para alım-satımına aracılık etmek yasaklı bir faaliyet olmadığından kuruluş etabında ya da faaliyet etabında özel bir kuralı yerine getirme zorunluluğunun da bulunmadığını söz ediyor.

NASIL DÜZENLEMELER YAPILMALI?

En son Merkez Bankası’nın ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına dair yönetmeliği Resmi Gazete’de yayımlandı. “Kripto varlıklar, ödemelerde direkt yahut dolaylı formda kullanılamaz” sözlerinin yer aldığı yönetmelik 30 Nisan’da yürürlüğe girdi. Yalnız Avukat Mustafa Güneş, bu yasak tartışılabilir ancak asıl düzenleme yapılması gereken konular düzenlenmedi diyor ve yapılması gerekenleri dört unsurda açıklıyor:

1- Kripto varlıkların alım-satımına aracılık hizmetine ait lisanslama mecburiliği

2- Kripto varlıkların alım-satımına aracılık eden kuruluşların bunları saklayacağı kuruluş hakkında düzenleme

3- Aracılık hizmetine ait kural ve standartlar

4- Bu kural ve standartlara uyulmadığında uygulanacak yaptırımlar

YERLİ KRİPTO PARA BORSASINA BU DERECE İLGİ NASIL OLUŞTU?

KISA CEVAP: Yerli olduğu için.

UZUN CEVAP: Bu mevzuda Mehmet Çoban, yerli yatırımcılar direkt muhatap bulabileceği somut bir borsa olması açısından yerli kripto borsalarını tercih ediyorlar diyor. Bunun yanında yerli kripto para borsalarına ‘en azından yerli’ mantığı sebebiyle tercih eden çok fazla yatırımcı olduğunu da ekliyor.

İsmail Hakkı Polat ise yalnızca yerli ya da yabancı olarak değil de kripto paralara olan ilginin temel nedenine bakmanın daha olduğunu vurguluyor. Bilhassa pandemiyle birlikte dünyadaki bütün insanların ekonomik zorluğa düştüğünü ve satın alma gücünü kaybettiğinin altını çiziyor ve son vakitlerde ilginin oluşmasında bunun çok değerli faktör olduğunu söylüyor.

“Şu an bankacılık sistemlerinde, bilhassa Batı’da düşük enflasyonlu ve düşük faiz getirili sistemlerin yol açtığı satın alma gücü eksikliği var. Bir yandan da dünyadaki bütün merkez bankaları fecî derecede para basıyor ve paranın satın alma gücü de azalıyor. Hasebiyle önümüzdeki periyot gelebilecek bir hiperenflasyona karşılık bireyler ve ABD başta olmak üzere çeşitli heyetler, kripto paraların hem varlık hem de teknolojik olarak yükselmesiyle birlikte buraya atak etmiş durumda.”

KRİPTO PARALAR İÇİN DÜZENLEMELER DÜNYADA MEVCUT MU?

KISA KARŞILIK: Evet var.

UZUN KARŞILIK: Kripto para bölümüyle ilgili düzenlemenin şu an için Türkiye’de olmadığı biliniyor. Pekala Dünya’da örneği var mı? Mehmet Çoban, en iyi örneğin Japonya olduğunu söylüyor. Yakın vakitte Türkiye’dekine emsal bir olayın orada da yaşandığını, çabucak gerisinden da düzenlemenin geldiğini söz ediyor.

“Aslında biz, emsal bir durumu 2011 yılında Forex piyasası için yaşadık. Sayılardan tam emin değilim lakin o yıl bir düzenleme getirildi ve 100’ün üzerindeki Forex firması bu düzenlemeyle birlikte bir anda sekize düştü. Ancak o kalan sekiz kurumla çalışan yatırımcıların şikayetleri epey azaldı. Yapılacak bir düzenlemeyle birlikte benzeri bir durumun yerli kripto para borsaları için de olması büyük mümkünlük. Özetle düzenlemeler işini hakikaten iyi yapan yerli kripto para borsaları için büyük bir avantaja dönüşebilir.”

DOLANDIRICILIK OLAYLARINDAN YATIRIMCILAR NASIL DERSLER ÇIKARMALI?

KISA KARŞILIK: Eş dost tavsiyesiyle hareket etmeyin.

UZUN KARŞILIK: İsmail Hakkı Polat, her şeyden evvel kripto paraların deneysel olduğunu bilmek lazım diyor ve bu deneysellik doğrultusunda işi öğrenmeleri gerekiyor diye de ekliyor.

“Ben bu piyasalara, kısa vadede köşeyi dönme olarak değil de tam aksine uzun vadede dünyadaki para sistemlerini dijitalleştirecek ve denetlenebilir hale getirecek, bu manada da dünyada da ihtilal yapabilecek inovasyonlar olarak bakıyorum. Yalnız ben bunu ne kadar söylersem söyleyeyim beşerler bunu çabucak bir yatırım tavsiyesi olarak algılıyor. Halbuki bu piyasalar hala düzenlenmedi. Gündeme geliyor lakin adımlar atılmıyor.”

Polat, geçen yıl bu vakitler hayatında bir sefer olsun kripto para alım-satım yapmış olan insan sayısının 900 bin civarında olduğunu, şu an bu sayının 6 milyona çıktığını söylüyor ve insanları yatırım konusunda dikkatli olmaları için uyarıyor.

“Eş dost etrafından hareketle yatırım yapmamalılar. Konutu arabayı satıp bu işe girmemeliler. Birinci evvel bu piyasayı çok lakin çok iyi anlamalılar. Bu kadar çabuk karar verip, kulaktan dolma bilgilerle hareket edince sonucu daima birlikte gördük. Yüzlerce insan mağdur oldu.”

Mehmet Çoban da yatırımcı bu türlü devam ederse daima olarak ders çıkarılacak üzücü olaylarla karşılaşılacağının altını çiziyor.

“Yatırımcı okumuyor, araştırmıyor, finansal okur-yazarlık mevzusuyla hiç ilgilenmiyor. Bunları yapmış olsa eminim bu üzücü olaylar yok denecek kadar az olacak. Zira o vakit yatırımcı bilinçlenmiş olacak. Bilinçlenince de yatırımına istikamet vermek için portföyünü emanet ettiği kurumu araştıracak, soracak; gerisinde kim var, ne kadarlık bir sermayeye sahip, çalışanlar kimler, yöneticileri kimler? İşte bu sorulara tatminkâr karşılık alamayan yatırımcı o kuruma portföyünü emanet etmeyecek. Böylelikle ders çıkarması gereken üzücü olaylarla karşılaşmayacak.”

DOLANDIRICILIK OLAYLARI, TÜRKİYE’DE KRİPTO PARAYA BAKIŞI NASIL TESİRLER?

KISA KARŞILIK: Çok olumsuz.

UZUN KARŞILIK: Mehmet Çoban, bu işin yapı taşı olan inanç ögesinin bilhassa yerli kripto para borsaları için çok önemli ziyan gördüğünü söylüyor.

“Bu durum birinci başta haklı bir yaklaşım. Lakin işini hakikaten iyi yapan yerli kripto para borsaları da bu işten olumsuz tarafta etkilendi. Yani dönüp dolaşıp tekrar finansal okur yazarlığa geliyoruz. Yapılacak düzenlemelerle birlikte bu itimat kaybı yine sağlanacaktır. Şunu da es geçmemek lazım, bilhassa son olaylardan sonra süreç hacimleri bu durumdan epey etkilendi”

TÜRKİYE’DE YAŞANAN BU OLAYLARIN BITCOIN’DEKİ SON DEVİRDE YAŞANAN DALGALANMAYA TESİRİ OLDU MU?

KISA CEVAP: Evet, faktörlerden biriydi.

UZUN CEVAP: Türkiye’nin hem kripto para yatırımı hem de yaratılan süreç hacmi açısından dünyada değerli bir yerde olduğunu söyleyen Mehmet Çoban, yaşanan olayların Bitcoin’e tesiri olup olmadığını şöyle açıklıyor:

“Bitcoin yakın vakitte 65 bin dolarlı düzeylerden sert bir formda 47 bin dolarlı düzeylere kadar geriledi. Bu düşüşte birçok değerli öge da vardı. Fakat Türkiye’de yaşanan bu olayın tesiriyle yerli yatırımcının satış tarafında bir strateji izlemesi Bitcoin’in düşüşünde tesirli olan değerli ögeler ortasında yer aldı”

Haber7