Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Afrika tipi kapsamında 17-20 Ekim tarihlerinde Atlas Okyanusu kıyısındaki Orta Afrika ülkesi Angola ile Batı Afrika ülkelerinden Togo ve Nijerya’ya gidiyor. Erdoğan bu temaslarıyla birlikte Afrika’daki 54 ülkeden 30’unu ziyaret etmiş olacak. Afrika’ya yaptığı son çeşidini geçen sene Cezayir, Gambiya ve Senegal’e düzenleyen[1] Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Angola, Togo ve Nijerya ziyaretleri, Afrika ülkeleriyle bağların geliştirilmesi bakımından değerli bir adımı oluşturuyor.

Türkiye’nin Afrika ülkeleriyle bağları uzun bir geçmişe sahip olsa da bilhassa 1998’den itibaren uygulamaya konulan “Afrika Hareket Planı”, 2005 yılının “Afrika Yılı” ilan edilmesi, 2008 yılındaki “Birinci Türkiye-Afrika Paydaşlığı Zirvesi” ve 2014’teki “İkinci Türkiye-Afrika İştiraki Zirvesi”, bağların geliştirilmesine yönelik yakın vakitte atılan değerli adımları oluşturuyor. Afrika ülkeleriyle kurulan bağlarda “dostluk” ve “kardeşlik” şiarını benimseyen Türkiye’nin yaklaşık 1,3 milyar nüfusa sahip kıtada bugün 43 ülkede büyükelçiliği bulunuyor. Türkiye’nin Afrika ile ticaret hacmi 2020 yılı prestijiyle 25 milyar doları aşarken, Afrika’daki yatırımları ise 7 milyar dolara yükseldi.

Türkiye’nin, son 20 yılda Afrika kıtasına yönelik “açılım” siyaseti ve kıtadaki ülkelerle kurduğu alakaları, memleketler arası kamuoyunca yakından takip ediliyor. Türkiye’de, Afrika’ya yönelik ilginin artmasında hiç kuşkusuz Erdoğan’ın başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı periyotlarında, 28 Afrika ülkesini ziyaret etmesinin kıymetli hissesi bulunuyor. Ayrıyeten Afrika genelinde Türkiye’yi temsil eden Türk Hava Yolları (THY), Türk İşbirliği ve Uyum Ajansı Başkanlığı (TİKA), Anadolu Ajansı (AA), Yunus Emre Enstitüsü (YEE), Türkiye Maarif Vakfı (TMV), Dış Ekonomik İlgiler Şurası (DEİK) üzere kurumlar ile Türkiye merkezli STK’ler ve şirketler, Türk bayrağını kıtada dalgalandırıyor.

– BİRİNCİ DURAK ANGOLA

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Afrika çeşidi kapsamında birinci ziyaret edeceği ülke Angola olacak. Bu ziyaret birebir vakitte Cumhurbaşkanlığı seviyesinde Türkiye’den Angola’ya yapılmış birinci ziyaret olma özelliği taşıyor.

1975’te bağımsızlığını kazanan Angola’da, Türk Büyükelçiliği 2010 yılında faaliyete geçerken, Angola’nın Ankara Büyükelçiliği ise 2013’te açıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Angola ziyareti kapsamında iki ülke ortasında siyasi, askeri, ekonomik, kültürel ve savunma endüstrisi alanlarında görüşmeler yapacak. Türkiye-Angola ticaret hacmi 2019 sayılarına nazaran 211 milyon doları bulurken, Erdoğan’ın ziyaretiyle bu sayının 500 milyon dolara yükselmesi hedefleniyor.[2]

Angola başkanı Joao Manuel Gonçalves Lourenço, 28 Temmuz’da Türkiye’yi ziyaret ederek, iki ülke ortasında Cumhurbaşkanı seviyesindeki birinci resmi ziyareti gerçekleştirdi. Angola’dan Türkiye’ye yapılan bu ziyarette iki ülke ortasında 10 mutabakat imzalandığını not etmek gerekiyor. Bu mutabakatlarla iki ülke ortasındaki siyasi ve ticari bağlantıların artması hedefleniyor.

Erdoğan’ın Angola ziyaretinin birinci meyvelerinden biri 27 Ekim 2021 tarihinde THY’nin Angola’nın başşehri Luanda’ya seferlerine başlaması oldu.[3] YEE de Angola’da Türkçe eğitim için hazırlıklara başladı.

– TOGO İLE AFRİKA’DA BÜYÜKELÇİLİK SAYISI 43’E YÜKSELDİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ikinci durağı ise Togo olacak ve burada Cumhurbaşkanı Faure Essozimna Gnassingbe ile görüşecek. 2014’deki Cumhurbaşkanlığı devir-teslim merasimine katılarak Türkiye’ye birinci resmi ziyaretini düzenleyen Gnassingbe’ye Cumhurbaşkanı Erdoğan da iadeiziyarette bulunacak. İlerleyen münasebetlerle Türkiye, Afrika’daki son büyükelçiliğini Togo’da açarak, kıtadaki büyükelçilik sayısını 43’e yükseltti. Büyükelçiliğin açılması sonrası Togo ile resmi temaslar arttı.

Yaklaşık 8 milyon nüfuslu Batı Afrika ülkesi Togo fosfat üreticisi ve bunun kıymetli bir kısmını yurt dışına ihraç ediyor. İnşaat bölümü başta olmak üzere dokuma, mobilya, besin, elektronik, inşaat materyalleri üzere alanlarda da ticaret ve yatırıma gereksinim duyuyor. 2020 datalarına nazaran Türkiye-Togo ticaret hacmi 150 milyon doları buldu. Erdoğan’ın Togolu mevkidaşı ile siyasi ve ekonomik ilgilerin yanında savunma endüstrisi alanında görüşmeler gerçekleştirmesi planlanıyor.

– CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN, AFRİKA’NIN “DEVİ” NİJERYA’YI TEKRAR ZİYARET EDİYOR

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Afrika cinsinde son durağı kıtanın “devi” olarak bilinen Nijerya olacak. Afrika’da, Osmanlı devletinden günümüze yaklaşık 500 yıl evvel resmi temas kurmaya başlanan ve birinci büyükelçiliğin 1962’de açıldığı Nijerya’ya, Türkiye’den birinci üst seviye resmi ziyaret merhum Başbakan Prof. Dr. Necmettin Erbakan tarafından, Gelişen Sekiz Ülke (D-8) görüşmeleri kapsamında 1996’da yapıldı.

İki ülke alakaları, karşılıklı ziyaretlerin yanında İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve D-8 üzere milletlerarası kuruluşların çatısı altında devam ediyor. THY ise ülkenin ticaret merkezi Lagos, başşehir Abuja ve Port Harcourt’a seferler düzenliyor. Atılan adımlar sonucunda Türkiye’nin Nijerya ile ticaret hacmi 2020 bilgilerine nazaran 750 milyon dolar oldu. Bu sayıyla Nijerya, Sahraaltı Afrika’da Türkiye’nin en büyük ticaret partneri olmaya devam ediyor.

200 milyonu aşan nüfusuyla Afrika’da en fazla nüfusa sahip ülke olan Nijerya, kıtanın siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel bakımdan en kıymetli ülkeleri ortasında yer alıyor. Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğunun (ECOWAS) önder ülkesi olan Nijerya, güvenlik ve altyapı alanında kimi sorunlar yaşasa da petrol ve doğal gaz üzere yeraltı kaynaklarının yanında ticaret ve yatırım bakımından da Afrika’daki kıymetli merkezlerden biri pozisyonunda bulunuyor. Hakikaten ziyaret kapsamında madencilik, güç ve hidrokarbon alanında muahedeler imzalanması hedefleniyor.

NİJERYA, TÜRKİYE’NİN ÜRETTİĞİ İNSANSIZ HAVA ARAÇLARINA TALİP

Öte yandan Nijerya, FETÖ yapılanmasının Afrika’da en ağır olduğu ülkeler ortasında bulunuyor. Erdoğan’ın Nijerya ziyareti FETÖ’nün Afrika’daki tesirinin kırılması bakımından değer taşıyor. Öte yandan ülkenin kuzeyinde Boko Haram terör örgütü ve silahlı çetelerle gayret eden Nijerya, Türkiye’nin ürettiği insansız hava araçlarına talip. Türkiye’nin insansız hava araçları başta olmak üzere savunma endüstrisi alanında attığı adımlar, Nijerya ile kurulacak alakalarda değerli bir köprü görevi görebilir.

– 3 AFRİKA ÜLKESİ, 3 FARKLI BAĞ SÜRECİ

Büyükelçilik açarak Nijerya ile 1962’de, Angola ile 2010’da ve Togo ile bu yıl ağırlaştırılan bağlar aslında Türkiye’nin kıtadaki adımlarının üç farklı sürecini ortaya koyuyor.

Angola, Nijerya ve Togo ile diplomatik misyonların faaliyetlerinin yanı sıra ticari ve sosyokültürel alanlardaki bağlantıların geliştirilmesi de kıymet arz ediyor. Bu nedenle diplomatik ve ticari bağ kurulan ülkelerin yakından tanınması ve bağlantı geliştirilmesinde TİKA ve TMV üzere kurumlar vasıtasıyla medya ve akademik alanda da münasebet kurulması değer arz ediyor.

NEJERYA’DAKİ FETÖ OKULLARI HALA FAALİYETTE

Türkiye’nin teşebbüsleriyle Angola’daki FETÖ okulları 2017’de, Togo’daki okullar ise bu yıl kapatıldı, fakat Nijerya’daki okullar faaliyetlerine devam ediyor. FETÖ’nün Afrika’da en güçlü olduğu ülkelerden biri olan Nijerya’da okul haricinde örgüte ilişkin bir üniversite ve hastane de faaliyet gösteriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2016’daki ziyareti sonrası bu kapsamda, Nijerya makamlarınca şimdi bir adım atılmadı. Bu nedenle bu seferki Nijerya ziyareti farklı bir ehemmiyet taşıyor.

Son olarak şunu belirtmek gerekir ki resmi ziyaretlerin çabucak öncesinde Türk kurumlarının ilgili ülkedeki çalışmalarını ağırlaştırdığı gözlemleniyor. Bu durumun orta ve uzun vadeli planlamalarla devam etmesi, alakaların sürdürülebilir ve kalıcı olması açısından hayli değerli görülüyor.

Haber7