Başta ABD olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde kansere yol açtığı gerekçesiyle milyonlarca dolarlık tazminat davalarına husus olan tarım kimyasalı glifosat için Türkiye’deki duruşmadan de yasak kararı çıktı.

Çevreci avukatlardan Senih Özay’ın glifosat içeren tarım kimysallarının lisans ve ruhsatlarının iptali istemiyle açtığı davada duruşma, insan ve etraf sıhhatine tesiri açısından kâfi inceleme yapılmadan glifosata müsaade verildiği gerekçesiyle talebi haklı buldu.

Duruşma analiz istedi

İzmirli avukatlar Senih Özay, Özge Işık ve Hazar Can Kıpçak’ın başlattığı türel sürecin birinci adımı glifosat içeren kimyasalların kansere neden olduğu gerekçesiyle toplatılması için Tarım ve Orman Bakanlığı’na yaptıkları müracaattı. Bakanlığın karşılık vermemesi üzerine üç avukat, Ankara 18. Yönetim Mahkemesi’nde dava açıp talepleri yineledi.

Duruşmaya katılan bakanlık, milletlerarası raporlar ışığında glifosatın kanserojen ve endokrin bozucu olmadığını belirtirken, davaya üretici Monsanto da müdahil oldu. Firma, duruşmaya sunduğu yazısında glifosat etken hususunun genotoksik (kanserojen) olduğuna ait argümanın bilimsel destekten mahrum olduğunu savundu.

Ankara 18’inci Yönetim Duruşması ise geçtiğimiz duruşmalarda verdiği orta kararla, glifosatın neden olduğu ziyana ait Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan tetkik ve analiz talep etti. Duruşma ayrıyeten, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Veterinerlik Fakültesi, Ziraat Odaları Birliği, Ziraat Mühendisleri Odası, Tıbbi Onkoloji Derneği ve Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden; glifosat içeren tarım kimyasallarının zararlarına ait Türkiye’de yahut dünyada yapılmış araştırma ve raporları talep etti.

Risk değerlendirmesi

Bakanlık duruşmaya gönderdiği karşılıkta tarım kimyasalına yönelik AB data tabanında rastgele bir yasağın bulunmadığını iletti. Fakülte ve odalar ise karşılıklarında, ilgili etken unsurun zararlarına yönelik kesin ve net bir bilimsel data olmasa da Memleketler arası Kanser Araştırmaları Ajansı’nın glifosat etken unsurunu olası kanserojen olarak sınıflandırdığına dikkat çekti.

Bu görüşler sonrası kararını veren duruşma, ruhsat iptali ve tarım kiyasalı için verilen lisansın iptal edilmesi talebini kabul etti. Duruşma üyeleri kararda, etraf ve insan sıhhatini korumak için gerekli önlemleri almanın devletin ödevleri ortasında olduğunu vurgu yaparak, kimi ülkelerde glifosat içerikli tarım kimyasallarının yasaklandığına işaret etti. Kararda, glifosat için Türkiye’de risk değerlendirmesi yapılmadığı, kâfi inceleme ve araştırma yapılmadan kullanımına müsaade verildiğine dikkat çekildi.

‘Teftiş başlatılmalı’

Davayı 60’a yakın çevreci avukatla birlikte yürüten Senih Özay, karar uyarınca Türkiye’nin her bölgesinde glifosat kullanımının sonlandırılması için teftiş başlatılması gerektiğini belirterek şunları anlattı: “Karar ile birlikte bakanlığa başvurduk ve bir an evvel toplatma, yasaklama süreçlerinin başlatılmasını talep ettik. Glifosatın kalıntısı, kahvaltılık mısır gevreğinden bisküviye kadar birçok son eserde var. Kimi Avrupa ülkeleri AB’den bağımsız kullanımına kısıtlama getirdi. Bu zehirle ilgili tüzel uğraşımız sürecek. Türkiye’de verilen kararın İngilizce çevirisini yaptırdık. ABD İnsan Hakları Mahkemesi’ne bilgi gayeli müracaatta bulunacağız.”

‘Muhtemel kanserojen’

Avrupa Birliği, glifosatı yasaklamayı tartıştı. Sonunda da kullanımına beş yıl müddetle müsaade çıktı. Glifosatın global ölçekte amaçta olmasının en önemli nedeni, Milletlerarası Kanser Araştırmaları Kurumu’nun bu kimyasalı “muhtemel kanserojen” olarak nitelendirmesi.

Yakın vakitte ABD Etraf Muhafaza Ajansı ise glifosatın kanserojen risk taşımadığını açıkladı. Fakat daha evvelki bilimsel çalışmalar glifosatı, endokrin bozucu olarak sınıflandırmıştı.

Haber7