Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinde misyonlu bilim insanları, “yaş”, “kan grubu”, “kronik hastalık” ve “gen yapısı” olmak üzere 4 farklı datayı dikkate alarak kimlerin Kovid-19 nedeniyle ağır hasta olacağını, kimlerin asemptomatik biçimde hastalığı geçireceğini hesaplayabilen modelleme sistemi geliştirdi.
İşte Türk bilim insanlarının koronavirüse karşı geliştirdiği öncü ölçüm çalışmasının detayları:
DÜNYACA ÜNLÜ MECMUADA YAYIMLANDI
Dünya genelinde Kovid-19 virüsünün insanları neden farklı etkilediği tarafındaki araştırmalar sürerken Ankara Üniversitesinde misyonlu bilim insanlarınca bu hususta yapılan çalışmanın sonuçları, milletlerarası bilimsel mecmua Immunogenetics’te yayımlanarak dünyaya duyuruldu.
PROF. DR. BEKSAÇ AÇIKLADI
Bilim Akademisi üyesi ve Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Meral Beksaç, çalışmanın sonuçlarını AA muhabirine anlattı.
4 FARKLI BİLGİYİ KULLANARAK KOVİD-19’U NASIL GEÇİRECEĞİNİZİ ÖLÇÜYOR
Çalışmayı, hastanede izledikleri Kovid-19’u belirtisiz atlatan ve ağır bakım muhtaçlığına sahip 130 hasta ile 440 sağlıklı kişi üzerinde yürüttüklerini tabir eden Beksaç, virüsün herkesi farklı etkilemesinin nedenleri olarak yaş, kan kümesi, kronik rahatsızlık ve genetik faktörler olmak üzere 4 farklı parametre belirlediklerini belirtti.
A KÜMESİNİ KOLLAYICI OLARAK GÖRDÜK
Kan kümesine ait dünya genelinde de farklı çalışmalar bulunduğunu hatırlatan Beksaç, “Biz ‘A’ kan kümesini hami olarak gördük. Kronik rahatsızlığın hastalığın seyrini etkilediği de zati biliniyor. Çalışmamızın özgün kısmı ise bağışıklığı belirleyen genlerden KIR genlerinin kalıpları üzerine. Anneden, babadan aktarılan ve toplumda çevresel faktörlerin tesiriyle seçilerek bizlere kadar ulaşan bu genlerin, bağışıklık sistemine ve ortalarında Kovid-19 dahil hastalıklara karşı bedenin vereceği reaksiyonda de değerli bir faktör olduğunu keşfettik.
Araştırmamız sonucunda telomerik AA haplotipine sahip olanların enfeksiyonu ağır geçirdiğini, telomerik AB1 özelliğinde olanların ise enfeksiyona daha dirençli olduğunu gösterdik.” diye konuştu.
FEVKALADE ORANLAR
Beksaç, Kovid-19 ağır bakım muhtaçlığı mümkünlüğünü hesaplayabilen metoda “www.immunogenetic.org” internet adresi üzerinden girilebildiğini bildirerek, “Hesaplama prosedürü ile 4 farklı parametre koyduğumuz vakit belirtisiz hastalık riskinin yüzde 90’dan fazla, ağır bakım muhtaçlığının da yüzde 70’den daha fazla bir güçle gösterebildiğimizi ortaya çıkardık.” sözlerini kullandı.
Beksaç, çalışmalarına ait şu bilgileri verdi:
“Geliştirdiğimiz model, enfeksiyon ile şimdi tanışmamış ve Kovid-19 bulaşı halinde hastalığın nasıl atlatılacağını evvelce hesaplayabiliyor. Şu anda dünyada olan mevcut skor sistemleri, enfeksiyon başladıktan sonrakilere dayanıyor. Çalışmamızın avantajı kimlerin daha çok korunması gerektiği doğrultusunda. Bu modelin yalnızca Kovid-19 için değil, daha öbür enfeksiyonlar için de faydalı olacağını düşünüyoruz. Modelimiz şu an hala patent kıymetlendirme sürecinde.”
KIR genotipinin lakin hastanelerde yapılabileceğine işaret eden Beksaç, “Bu test Türkiye’de yapılabiliyor. SGK kapsamında kök hücre nakli olacak hastalar için karşılanıyor. Lakin ileride elde ettiğimiz bu bilgiler geniş ortamlarda, platformda bilimsel yayınlarla teyit edilecek olursa bu türlü bir geri ödeme özelliği de kazanabilir. Onun için sistemin kullanılmasını ve olabildiğince öteki araştırmacılar ve bağımsız araştırıcılar tarafından da teyit edilmesini bekliyoruz.” formunda konuştu.
Geliştirdikleri sistemin yüzde 90 ve yüzde 70 üzerinde olasılıkları hesaplayabildiğini lakin yüzde 100 sonuçlara ulaşmak için projelerinin devam ettiğini ve elde ettikleri yeni gen araştırmaları ile bu olasılıkları daha da üste çıkarmaya çalıştıklarını aktaran Beksaç, “Yeni genler üzerine de çalışıyoruz, yakın bir gelecekte, bu çalışmamızın sonuçlarını da kamuoyu ile paylaşmayı hedefliyoruz.” dedi.
Prof. Dr. Meral Beksaç, Kovid-19 aşılarına ait şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bundan sonraki süreçte kişinin aşıya vereceği bağışıklık cevabının da bu genetik özelliklerden etkilenmesini bekliyoruz. Sonuç prestijiyle AA haplotipine sahip olan şahıslar enfeksiyonu sıkıntı geçiriyorlar ve bu bireyleri aşılamak bu zorluğu bir ölçü azaltabilir.
BU KÜMELER AŞIDAN DAHA FAZLA YARARLANACAK
Ancak öbür yandan AB1 üzere esirgeyici özelliğe sahip olanlar aşıdan daha da çok yararlanacakları için ağır bakım muhtaçlığı daha da azalacaktır. Onun için modellerin umarım öteki araştırıcılar tarafından aşı sonrasındaki enfeksiyon açısından da araştırılması yapılır.”
Haber7
