Geçtiğimiz haftalarda Çin hükümeti ülkenin önde gelen teknoloji şirketleri üzerinde baskı kurarak yatırımcıların kaygılarını yükseltmişti. Yatırımcılar ise artık ülkenin en büyük emlak geliştiricisi Evergrande’nin potansiyel iflasını izliyor. Şirketin ödenmemiş 300 milyar dolar borcu bulunuyor. Çin’in emlak piyasası ise hükümetin bir yıl evvel yükselen emlak fiyatlarını denetim altına almak ismine attığı adımlar nedeniyle zayıflamış durumda. Çin hükümetinin aldığı tedbirler, ağustos ayında bir evvelki yıla kıyasla yeni konut satışlarının %21 düşmesine neden oldu.
İşte Şen’in o yazısı;
Çin’de gayrimenkul geliştiricisi Evergrande iflasın eşiğinde. Şirket o kadar büyük ki tüm dünyada risk iştahında dehşetli bir düşüş oldu. Haftanın devamında da Amerikan Merkez Bankası toplantısı var. Buradan da varlık alımlarının azaltılması istikametinde karar çıkabilir.
Alt alta yazınca, piyasalar neden mutsuz anlayabiliyoruz.
Siz de korkmalı mısınız?
Evergrande’yi kısaca tanıyalım ve olayın ciddiyetini görelim.
Bu kuruluş bugün itibariyle bankalara olan kredi taksitlerini ödeyemedi (Kaynak: Bloomberg). Perşembe günü ve gelecek hafta ise bono itfaları var. Bunların akıbeti de meçhul.
Pekala Evergrande ne kadar büyük?
200 bin çalışanı var, her yıl 3.8 milyon şahsa mevsimlik iş veriyor. 355 milyar dolarlık yükümlülüğü var ve geçen yıl 110 milyar dolarlık satışı var. 1.300’den fazla projesi var.
Şirketle ilgili sorun ne?
Sorun kaldıraç. Yani süratli büyüme dileği. Çin’in çoklukla kırsalında ya da ikinci, üçüncü kademe diye tabir edilen lokasyonlarda inşaatları var. Bunları süratle büyütüp satmak istiyor. Bunun için de her yolu deniyor.
Varlık İdare Eserleri tasarlıyor örneğin. Belirli bir getiri vaadi ile fon yönetiyor. Bu paralarla gidip elektrikli araç işi de yapıyor, kaynaktan su şişeleyip satmaya da çalışıyor. Kâfi ki süratle arsa & arazi toplayabilsin.
Şirketin kaldıracı o kadar yüksek ki konut satışları bu büyümeyi finanse etmeye yetmeyecek diye geçen yıldan bu yana hayli fonlama eforları da olmuş. Birçok iştirakini satmış, bono satmış… Lakin beyhude.
Yıl başından bu yana şirket bonolarında esasen gerilim var. Getiriler yükseliyor. Başka bir deyişle bonoların fiyatı düşüyor.
Çin’deki toplam yüksek getirili (Yüksek riskli diye okuyun) bono havuzunun zati yüzde 4’ü bu şirket. Nasıl olmasın? Çin iktisadının 1 yılda ürettiği mal ve hizmetlerin yüzde 2’sine denk gelecek kadar yükümlülüğü olan bir dev.
Çin gayrimenkul piyasasının en büyük 2. oyuncusu…
Artık herkes merak ediyor: Ne olacak?
Örneğin 2009’daki üzere ABD’nin Lehman’ı olur mu?
Gelin anlık durumu bir arada inceleyelim.
Aşağıda, Çin’deki gayrimenkul dalının yatırım yapılabilir nota sahip bonolarından oluşan bir havuzu ve yatırım yapılabilir nota sahip olmayan bir havuzu kıyaslıyorum (Üst pencere). İkisinin başlangıcını da 100 olarak kabul edersek sağlam şirketlerde gerilim olmadığını görmek mümkün.
Onun altındaki panelde ise MSCI Çin pay senetleri endeksi var. Bu endeks nispeten sakinken, kıyaslamak için birebir düzeyden başlattığım Çin gayrimenkul payları endeksinde sert düşüş görülüyor. Yani bölüm doğal olarak etkilenmiş lakin örneğin ilaç kesiminde, bankalarda ya da havacılıkta bir bulaşma kelam konusu değil.
ABD’de 2009 krizinin kıymetli sebebi teminatların aşındırılarak çok kişi tarafından farklı risk profilleri ile kullanılmasıydı. Bir finansal krizdi. Üstelik ABD’de sermaye akımları özgürdü.
Bugünkü krizin farkları şunlar.
Çin’de haber ve sermaye akışı tam özgür değil. Çin hükümeti tahminen tedarikçilere ve vatandaşa yardım edecek. O ya da bu halde. Bulaşma riski bu sebeple düşük olacak. Üstelik Evergrande her ne kadar gölge bankacılık eserleri ile ayrıca rollere soyunmuş olsa da finansal bir kuruluş değil.
Kelamın özü, bir Lehman olayı ile karşılaşacağımızı sanmıyorum. Ne var ki kolay olmayacak bu işin içinden çıkmak. 300’e yakın kurum, on binlerce Çinli yatırımcıya satılan eserler bir çırpıda tazmin edilemeyecek.
Tahminen Fed’e geri adım attıracak bir gelişme ile karşı karşıya olabiliriz. Kısa vadede kovanın tabanını deldirmeyecek gelişme bu olabilir.
Yoksa Evergrande, son yıllarda tek bildiği şey borçla kaldıraç yapmak olan Çin iktisadı için ağır bir işaret fişeği niteliğinde. Üstelik Çin iktisadında inşaatın hissesi yüksek. Çok yüksek…
(Kaynak: AB KLEMS bilgi merkezi, ülke ulusal hasılaları içinde inşaat ve ilintili bölümlerin hissesi yüzdesel olarak gösterilmiş)
EVERGRANDE’DAN ÖDEME AÇIKLAMASI
Mali darboğazla çaba eden Çinli emlak devi Evergrande bu sabah yaptığı açıklamada, temerrüde düşmemek için tahvil sahipleriyle mutabakata vardığını duyurdu. Kümenin yan kuruluşu Hengda Real Estate yarın ödeme yapacak
Yaklaşık 260 milyar euroluk borç içinde boğulan ve iflas riski taşıyan Çinli emlak devi Evergrande, küme, Shenzhen Menkul Değerler Borsası’na yaptığı açıklamada, yan kuruluşlarından biri olan Hengda Real Estate’in vadesi gelen bir tahvilin faizinin geri ödenmesi için bir plan müzakere ettiğini söyledi.
Bloomberg’e nazaran, Evergrande böylece yarın vadesi gelen 232 milyon yuan (30,5 milyon euro) borcunu tahvil sahiplerine geri ödeyecek.
Lakin merkezi Shenzhen’de bulunan emlak devi, borcunun toplam meblağı göz önüne alındığında kaostan kurtulma noktasından çok uzakta. Yarın yapılacak başka geri ödemeler için bir plan açıklanmadı.
İflası ABD’deki 2008 mali krizini hızlandıran bir Lehman Brothers senaryosu korkusu, son günlerde dünya piyasalarını alt üst etti.
Tüm gözler, özel kümenin yardım edip etmeyeceği belgisiz olan Çin hükümetinin üzerinde.
Haber7
